بیع یک اصطلاح حقوقی و فقهی و به معنای خرید و فروش است. بیع در قانون مدنی، با عنوان انتقال مالکیت عین به دیگری در مقابل دریافت عوض معلوم، تعریف می شود؛ اما آثار عقد بیع چیست؟ عقد بیع آثاری از جمله انتقال مالکیت عین به مشتری و انتقال ثمن به فروشنده به همراه دارد. پیش از انجام معامله و خرید و فروش، خوب است که با یک وکیل ملکی مشهد یا سایر شهرها مشورت کنید.
عقد بیع یعنی چه؟
منظور از عقد بیع این است که دو نفر به عنوان فروشنده و خریدار با هم معامله می کنند. در این معامله، فروشنده متعهد می شود که موردی مشخص مانند کالا یا ملک خود را به طرف مقابل بدهد و خریدار تعهد می دهد که در ازای دریافت کالا، مبلغ آن را به فروشنده پرداخت کند.
مبایعه نامه چیست؟
مبایعه نامه از ریشه بیع می باشد و به معنای قراردادی است که بین فروشنده و خریدار منعقد می شود.
مبایعه نامه، تعهدات و حقوق طرفین معامله را به صورت دقیق مشخص کرده و مالکیت را از فروشنده به خریدار انتقال می دهد.
ارکان اصلی عقد بیع چیست
برای این که عقد بیع معتبر باشد، باید ارکان مشخصی در آن وجود داشته باشند. این ارکان به شرح زیر هستند:
- متعاملین: منظور از متعاملین طرفین معامله هستند.
- ایجاب و قبول: ایجاب به معنی پیشنهاد انجام معامله است که از طرف بایع (فروشنده) صورت می گیرد. قبول به معنای پذیرفتن ایجاب است و توسط مشتری (خریدار) انجام می شود.
- مبیع: مبیع به مالی گفته می شود که قرار است مورد خرید و فروش قرار بگیرد.
- ثمن: ثمن به مبلغ و بهایی می گویند که در ازای خرید کالا پرداخت می شود.
شرایط عقد بیع چیست؟
برای این که بیع انجام شود و از لحاظ شرعی و قانونی مشکلی نداشته باشد، نیاز به حضور شرایط زیر است:
1. طرفین معامله، قصد و رضایت داشته باشند
مهم ترین شرط اجرای بیع، قصد و رضایت طرفین است. فروشنده و خریدار باید با فکر آزاد و رضایتمندی، معامله را انجام دهند؛ در غیر این صورت، عقد بیع باطل خواهد بود. برای مثال، ممکن است فروشنده با تهدید مجبور شود اموال خود را بفروشد که در این شرایط از لحاظ قانونی و شرعی، بیع باطل است.
2. طرفین معامله اهلیت داشته باشند
هنگام عقد قرارداد، فروشنده و خریدار باید اهلیت داشته باشند. بیع در صورتی وجهه قانونی دارد که دو طرف هنگام اجرای عقد بیع، بالغ و رشید باشند. در غیر این صورت، بیع باطل است.
3. موضوع مورد معامله معین باشد
هنگام اجرای عقد بیع، موردی که قرار است معامله شود، باید مشخص شده و معین باشد؛ طرفین قرارداد باید یک موضوع واحد را مورد نگارش قرار دهند.
4. هدف معامله، در راستای قانون باشد
برای عقد بیع، باید هدف و انگیزه متعاملین، قانونی و مشروع باشد؛ یعنی طرفین معامله نباید اهداف غیر قانونی و غیر اخلاقی داشته باشند. هر معامله ای که از طرف قانون منع شده باشد، نامشروع و غیرقانونی محسوب می شود.
عقد بیع چه آثاری دارد؟
پس از اجرای بیع، اثرات مختلفی به وجود می آیند که به شرح زیر هستند:
-
انتقال مالکیت
مهم ترین اثر عقد بیع چیست؟ انتقال مالکیت، مهم ترین اثر وقوع بیع می باشد. به محض انجام بیع، مالکیت مالی که مورد معامله قرار گرفته است، از فروشنده به خریدار منتقل می شود و مشروط به تسویه مبلغ خرید نیست.
-
ضمان درک
منظور از ضمان درک، مسئولیتی است که نسبت به مستحق الغیر بودن مبیع، برای مشتری ایجاد می شود. به عبارت ساده تر، وقتی معامله ای انجام می شود، فروشنده تضمین می کند که مالک حقیقی است و حق فروش را دارد. اگر بعدا مشخص شود که فروشنده، مالک نبوده، خریدار می تواند مبلغ پرداخت شده را از او پس بگیرد.
این ضمانت قانونی در مواد 390 و 391 قانون مدنی قید شده است.
-
تسلیم مبیع
منظور از تسلیم مبیع این است که فروشنده باید مال معامله شده یا همان مبیع را در اختیار خریدار قرار دهد تا خریدار از آن استفاده کرده و هر تصرفی که می خواهد در آن انجام دهد. اگر قبل از تحویل، نقص یا مشکلی برای مبیع به وجود آید، خسارت آن با فروشنده است.
-
تادیه ثمن
در بند 4 ماده 362 قانون مدنی، بیان شده است که “عقد بیع مشتری را به تادیه ثمن ملزم می‌کند”.
منظور از تادیه ثمن، پرداخت مبلغ معامله توسط خریدار به فروشنده است. در هر قرارداد خرید و فروش، علاوه بر تعهد فروشنده به تحویل کالا، تعهد مشتری به پرداخت مبلغ نیز وجود دارد. اگر خریدار، مبلغ تعیین شده را به موقع پرداخت نکند، فروشنده طبق خیار تاخیر ثمن می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
در چه صورت بیع باطل است؟
عقد بیع، یک قرارداد حقوقی و اقتصادی مهم محسوب می شود که مالکیت اموال را منتقل می کند. گاهی اوقات ممکن است این قرارداد بر اثر موارد مختلفی مانند توافق طرفین برای فسخ قرارداد و استناد به خیارات قانونی باطل شود. ابطال عقد بیع؛ عواقب مهمی دارد و می تواند منجر به بروز خسارت های حقوقی و مالی شود؛ به همین دلیل آشنایی با شرایط ابطال مبایعه نامه، اهمیت بسیار زیادی دارد.
جمع بندی؛ عقد بیع چیست
یک پاسخ ساده به سوال عقد بیع چیست، این است که قراردادی بین فروشنده و خریدار انجام می شود و طبق آن، فروشنده مال خود را به خریدار می فروشد و در ازای آن، مبلغی مشخص از او دریافت می کند. برای انجام بیع، طرفین باید بالغ و رشید بوده و راضی به انجام معامله باشند. همچنین قرارداد باید بر اساس اهداف قانونی صورت گیرد و مورد معامله کاملا قطعی و مشخص باشد. پس از عقد بیع و تنظیم مبایعه نامه، آثار و وظایفی از جمله انتقال مالکیت، ضمان درک، تسلیم مبیع و تادیه ثمن ایجاد می شوند. خودداری از انجام وظایف تعیین شده می تواند باعث ابطال عقد بیع شود.
با توجه به پیچیده بودن قوانین خرید و فروش، کمک گرفتن از وکیل توصیه می شود. وکیل متخصص و حرفه ای با آگاهی کامل از قوانین، با طرف مقابل مذاکره کرده و قرارداد را به صورت دقیق تنظیم می کند. همچنین در صورت بروز مشکل، امور مربوطه را پیگیری می کند. در گروه حقوقی رامین پورعطا، وکلای متخصص و مجرب حضور دارند که برای عقد قرارداد کمک کرده و مانع از کلاهبرداری از شما می شوند.
سوالات متداول در مورد اینکه عقد بیع چیست
حق حبس در عقد بیع به چه معناست؟
با توجه به حق حبس در عقد بیع، فروشنده می تواند تا موقع دریافت مبلغ تعیین شده، کالا را به مشتری تحویل ندهد. در سمت مقابل، مشتری نیز می تواند وجه مورد نظر را تا موقع دریافت کالا پرداخت نکند.
تفاوت بیع با معاوضه چیست؟
منظور از بیع، خرید و فروش است و خریدار در ازای دریافت کالا، مبلغ مشخصی را به فروشنده پرداخت می کند. ولی در معاوضه، مبادله کالا با کالا صورت می گیرد و وجهی پرداخت نمی شود.
