بعد از فوت هر شخصی غالبا وراث برای انجام فرایندهای اداری و قانونی ناچار به دریافت گواهی انحصار وراثت هستند. ارث یا ترکه به اموالی اطلاق می شود که پس مرگ متوفی برای باقی ماندگان و عزیزان وی به جای می ماند.
نحوه تقسیم ارث و بالاخص در این مقاله نحوه انحصار وراثت مادر، شرایط خاص و پیچیدگی های قانونی خودش را دارد؛ در این مقاله تمامی مراحل و مدارک لازم برای انحصار وراثت و از همه مهمتر نحوه انحصار وراثت مادر به لحاظ قانونی را بررسی خواهیم کرد تا شما با آگاهی کامل مسیر درست و قانونی تقسیم ارث مادر را طی کنید.
فراموش نکنید که قبل از هر چیز کمک گرفتن از راهنمایی های تخصصی وکیل ارث مشهد بر همه راه ها ارجحیت دارد و با تجربه و دانش یک متخصص خبره از راه میانبر به مقصد می رسید.
قانون جدید ارث مادر به فرزندان
نحوه انحصار وراثت مادر با نحوه تقسیم ارث پدر عملا فرقی ندارد؛ در واقع طبق قانون و شرع پسران متوفی دو سهم و دختران ایشان یک سهم از ترکه مادر میبرند؛ با این وجود ظرافت های قانونی و شرایط خاص ایجاب می کند که با جزییات بیشتری به نحوه انحصار وراثت مادر بپردازیم به همین خاطر شرایط زیر را به تفکیک مورد بررسی قرار دادیم تا بهتر به قوانین تقسیم ارث مادر اشراف داشته باشید.
قبل از هر چیز ابتدا باید بدانید که میراث متوفی چه مرد باشد و چه زن بر اساس طبقات ارث تعیین می شود و هر طبقه نسبت به طبقه پایین تر از خودش ارجحیت دارد. طبقات ارث عبارت اند از:
- پدر و مادر به شرط حیات، فرزند و فرزندان فرزندان (نوه)
- اجداد، برادر و خواهر متوفی، فرزندان خواهر و برادر
- عمو ها، عمه ها، دایی ها، خاله ها و فرزندان آن ها
- چنانچه زن هیچ خویشاوند نسبی زنده ای نداشته باشد میراث آن به عموها، دایی ها، خاله و عمه مادر رسیده و بین آنها تقسیم می شود.
نکته بسیار مهم: چنانچه حتی یک مورد از طبقات بالایی زنده باشند، تمام ارث به آن طبقه خواهد رسید و طبقات پایین تر هیچ سهمی از میراث نخواهند داشت؛ برای مثال چنانچه متوفی هیچ فرزند و نوه و مادری نداشته باشد و تنها یک پدر زنده داشته باشد، تمام میراث به او تعلق می گیرد و به هیچ یک از طبقات پایین تر یعنی خواهر و برادر متوفی ماترکی نمی رسد.
سهم الارث دختر از مادر
سهم الارث دختر از مادر بستگی به این دارد که وراث دیگری هم وجود دارد یا خیر؟ در هر صورت تقسیم ارث دختر از مادر به یکی از طرق زیر است:
1- در شرایطی که مادر دو فرزند داشته باشد و هر دو دختر باشند، قاعدتا میراث به صورت نصف تقسیم می گردد؛ چنانچه یک فرزند دختر و دیگری پسر باشد فرزند پسر دو برابر فرزند دختر از ماترک سهم دارد.
2- اگر متوفی یک یا چند فرزند دختر و یک مادر داشته باشد، یک ششم اموال به مادر و چهار ششم اموال به دختر یا دختران وی به ارث می رسد؛ الباقی ماترک بر پنج قسم می شود، یک قسم آن مجددا به مادر و چهار قسم آن به دخترها تعلق می گیرد.
3- اگر متوفی مادر و پدر در قید حیات و دختر داشته باشد، یک ششم اموال به پدر، یک ششم به مادر و سه ششم به دختر تعلق می گیرد و سپس یک قسمت باقی مانده با همان روش پنج قسمتی قبلی تقسیم می شود.
4- چنانچه متوفی پدر و مادر در قید حیات و دو فرزند دختر پسر داشته باشد؛ یک ششم به پدر، یک ششم به مادر و چهار قسم باقی مانده بین فرزندان با نسبت دو سهم پسر و یک سهم دختر تقسیم می شود.
5- چنانچه مادر هنگام زایمان فوت کند و یا به هر دلیلی زن حامله ای فوت کند و جنین زنده به دنیا بیاید سهم او نیز برابر با دیگر فرزندان خواهد بود.
سهم الارث پسر از مادر
در قسمت بالا تا حدودی به نحوه انحصار وراثت مادر با وجود فرزند پسر اشاره کردیم؛ اما در این بخش به بررسی شرایط گوناگون آن می پردازیم.
- چنانچه وراث متوفی پدر و مادر در قید حیات و فرزند پسر ایشان باشد، میراث به سه قسم شده، یک سوم به پدر و مادر و دو سوم به فرزند پسر می رسد.
- چنانچه متوفی یک فرزند پسر داشته باشد تمام میراث به وی خواهد رسید.
- چنانچه متوفی همسر در قید حیات و فرزند پسر داشته باشد، اموال به چهار قسم شده؛ یک قسم به همسر و سه قسم به فرزند پسر تعلق می گیرد.
در هر صورت با تمام این تفاسیر باز هم شرایط گاهی آنچنان پیچیده است که بهترین راه کمک گرفتن از یک وکیل خبره است تا قبل از هر اقدامی از تمام زوایا پرونده و حق و حقوق خود آگاه باشید.
مراحل انحصار وراثت مادر
حال که به نحوه انحصار وراثت مادر به طور کامل آشنا شدید وقت آن است که به مراحل انحصار وراثت مادر بپردازیم. لازم به ذکر است که شما خواه وکیل داشته باشید و خواه خودتان مراحل انحصار وراثت مادر را طی کنید تفاوتی ایجاد نمی شود و در هر صورت مراحل این پروسه ثابت است.
توجه داشته باشید که در این مراحل وجود یک ورثه و یا وکیل آن ها کفایت می کند و نیازی به حضور تمام وراث نیست.
1- اخذ گواهی فوت
در مرحله اول ملزم به دریافت گواهی فوت هستید، در این مرحله می توانید حضوری یا آنلاین اقدام به اخذ گواهی فوت از ثبت احوال نمایید.
2- مراجعه به شورای حل اختلاف
در این مرحله یکی از وراث به همراه مدارک هویتی تمام وراث متوفی و گواهی فوت وی به شورای حل اختلاف آخرین شهری که متوفی در آن زندگی کرده است، مراجعه کند.
3- مراجعه با شاهدین به دفتر ثبت اسناد
در مرحله سوم حضور دو شاهد برای تایید وراث الزامی است. توجه داشته باشید که این شاهدین از بستگان و آشنایان متوفی باشند تا در نهایت بتوانید استشهادیه انحصار وراثت را دریافت کنید.
4- تسلیم مدارک و استشهادیه
در این مرحله مجددا به همراه مدارک هویتی و استشهادیه انحصار وراثت به شورای حل اختلاف مراجعه کنید و در نهایت درخواست گواهی انحصار وراثت را ثبت کنید.
5- محاسبه مالیات بر ارث
در این مرحله مالیات بر ارث متوفی را محاسبه کنید و سپس گواهی مالیاتی را حتما دریافت کنید.
6- حضور در دادگاه
در نهایت و پس از اتمام این مراحل باید در دادگاه حاضر شوید تا گواهی انحصار وراثت برای شما صادر شود.
مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر
حتی اگر تمام مراحل انحصار وراثت مادر را بدانید، بدون وجود مدارک و یا نقص در آن ها نمی توانید کار خود را به درستی و با سرعت پیش ببرید؛ به همین خاطر در این بخش تمام مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر جمع آوری شده است تا در زمان مناسب آن ها را به مسئول مربوطه ارائه دهید. مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر به شرح زیر است:
- گواهی فوت مادر
- استشهادیه انحصار وراثت
- شناسنامه متوفی
- شناسنامه یا کارت ملی وراث (ترجیحا هر دو)
- در صورت وجود، وصیت نامه متوفی
گواهی حصر وراثت محدود و نامحدود
گواهی حصر وراثت با توجه به مبلغ و ارزش ارث به جا مانده از متوفی باید گرفته شود؛ چنانچه مبلغ میراث متوفی زیر 50 میلیون باشد، گرفتن گواهی حصر وراثت محدود کفایت می کند و روند سریع تری نسبت به حصر نامحدود دارد؛ حدود سه تا ده روز گرفتن گواهی حصر وراثت محدود زمان میبرد.
حصر وراثت نامحدود روندی پیچیده تر و زمان بر تر دارد؛ چنانچه متوفی بیش از 50 میلیون ثروت داشته باشد، وراث ملزم به دریافت گواهی حصر وراثت نامحدود هستند و مطابق آخرین تغییرات قانون در ارتباط با این گواهی در سال 99 برای اخذ این گواهی باید در ابتدا اقدام به ثبت آگهی در روزنامه نمایید.
جالب است بدانید که دلیل طولانی تر شدن فرایند حصر نامحدود (حدود 40 روز) همین انتشار آگهی در روزنامه است.
هزینه انحصار وراثت مادر در سال 1403
هزینه انحصار وراثت مادر بستگی به چندین مورد دارد اول اینکه خودتان برای گرفتن گواهی اقدام می کنید یا قصد استفاده از خدمات وکلا را دارید؟ حصر محدود است یا نامحدود؟
در هر صورت هزینه انحصار وراثت مادر در سال 1403 در بخش هزینه های دولتی زیر 300 هزار تومان است و اگر هزینه انتشار آگهی بر عهده شورای حل اختلاف باشد، تفاوتی در هزینه انحصار وراثت محدود و نامحدود وجود ندارد.
هزینه اخذ وکیل طبق آخرین مصوبه زیر چهار میلیون تومان خواهد بود؛ البته به خاطر داشته باشید با توجه به تخصص و تجربه وکیل این مبلغ ممکن است متغیر باشد. در نهایت آخرین هزینه مربوط به تهیه استشهادیه است که تقریبا 600 هزار تومان خواهد بود.
در پایان…
نحوه انحصار وراثت مادر یکی از پر تکرارترین سوالات در زمینه تقسیم ارث و میراث است. در این مقاله شرایط مختلف را برای تقسیم میراث بالاخص برای فرزندان بررسی کردیم و در ادامه از مراحل انحصار وراثت مادر تا مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر را مورد بحث قرار دادیم. همانطور که گفتیم مراحل انحصار وراثت در 6 مرحله خلاصه می شود، برای اخذ گواهی ملزم به رعایت ترتیب مراحل خواهید بود و در نهایت فراموش نکنید که برای جلوگیری از اختلاف، وقت لیست مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر را فراموش نکنید تا در سریع ترین زمان ممکن پروند فرایند خود را طی کند.
سوالات متداول
آیا سهم الارث دختر و پسر برابر شده است؟
خیر؛ برخلاف شایعات هیچ تغییری در نحوه تقسیم ارث دختر و پسر به وجود نیامده است و همچنان سهم الارث پسر دو قسم و سهم الارث دختر یک سهم است. برای اطلاع از جزییات بیشتر میتوانید مقاله قانون جدید سهم الارث را بخوانید.
آیا طلای مادر به دختر می رسد؟
طبق عرف طلای مادر به دختران ارث می رسد؛ اما قانون تفاوتی بین طلا و دیگر اموال نمیبیند و تقسیم طلا به همان شیوه دو سهم پسر و یک سهم دختر خواهد بود.
تنها در شرایطی طلا به طور کامل به دخترها به ارث می رسد که تمام پسر ها رضایت داشته باشند؛ از طرفی اگر وصیت نامه ای مبنی بر اهدا طلا به یکی از دختران یا به طور کل دختران باشد، مطابق قانون تا یک سوم آن به دختر ها تعلق می گیرد و الباقی طبق قانون ارث تقسیم می شود.
تقسیم هزینه های قبل از تقسیم ارث مانند مالیات و این قبیل موارد بین وراث چگونه صورت می گیرد؟
قاعدتا همانطور که میراث با روش دو به یک بین دختران و پسران تقسیم می شود، هزینه های تقسیم ارث هم به همان شیوه یعنی دو سهم پسر و یک سهم دختر تقسیم خواهد شد.
نحوه تقسیم ارث مادر چگونه است؟
نحوه تقسیم ارث مادر همانند ارث پدر است و تفاوتی ندارد. اگر مادر فقط یک فرزند داشته باشد تمام ارث به آن فرزند میرسد و اگر فرزندانی با جنسیت مشابه داشته باشد ارث به نسبت مساوی بین همه فرزندان تقسیم می شود
