مرگ یک واقعه مهم و حساس است که تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی افراد و خانواده ها دارد. یکی از این تاثیرات، انتقال اموال فرد فوت شده به وراث از طریق انحصار وراثت می‌باشد. به عبارت دیگر، باید اموال و دارایی های متوفی تعیین تکلیف شده و بین ورثه تقسیم شود.
اما دقیقا انحصار وراثت چیست؟ آیا زمان بر می باشد؟ اگر وراث با یکدیگر مشکل داشته باشند چه می شود؟ آیا برای تعیین تکلیف ارثیه مانند املاک بجا مانده باید با وکیل ملکی در مشهد مشورت کنیم؟ در ادامه مطلب در مورد این موضوع صحبت خواهیم کرد
انحصار ورثه چیست یا انحصار وراثت یعنی چه؟
برای مطالبه سهم الارث و تصرف در آن، ابتدا باید وراث و سهم الارث هر کدام از آنها مشخص و اثبات شود. این موضوع معمولاً از طریق ارائه مدارک و اثباتنامه های مربوط به وراثت و حقوق وراث در دادگاه بررسی می‌شود.
بررسی این موضوع از سوی دادگاه و مراجع ذیصلاح، با توجه به قوانین حقوقی و قضایی را انحصار وراثت می گویند. همچنین رای صادر شده نهایی در مورد تعیین سهم الارث وراث از اموال منقول و غیر منقول را گواهی انحصار وراثت اطلاق می کنند.
انحصار وراثت به معنای تایید و شناسایی ورثه فرد یا افراد متوفی و میزان حقوق و اموالی که به هر یک از وراث تعلق می‌گیرد، می‌باشد. این اقدام به منظور تشخیص و اثبات حقوق و ارث افراد است و به عبارت دقیق تر، انحصار وراثت به معنای صدور حکم یا تصمیم قانونی از سوی دادگاه یا مراجع قانونی، که وضعیت ارث بین ورثه را تایید می‌کند، می‌باشد و هرگز به معنی تقسیم ارث بین ورثه نیست.
گواهی انحصار وراثت، طبق مفاد قانونی، از طرف شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت فرد فوت شده صادر می‌شود.
آیا امکان تقسیم ارث بدون انحصار وراثت وجود دارد؟
از سوالات مهمی که برای افراد پس از فوت شخص و وارد شدن به پروسه انحصار وراثت پیش می آید این است که آیا می توان بدون انحصار وراثت نسبت به تقسیم اموال بین ورثه اقدام نمود یا خیر ؟
در پاسخ به این سوال باید به این نکته اشاره کرد که اخذ گواهی حصر وراثت یکی از قدم های مهم در راستای تقسیم اموال فرد فوت شده است. این گواهی به عنوان یک سند رسمی از سوی شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صادر می‌شود و تایید می کند که کدام افراد و چه تعدادی از وراث حق ارث بردن اموال متوفی را دارند. بدون این گواهی، امکان انجام این مراحل به صورت رسمی و با قانونی وجود ندارد و عدم دریافت آن می‌تواند به مشکلات حقوقی دیگری منجر شود.
پس با توجه به این موارد باید اعلام کرد بدون داشتن گواهی انحصار وراثت امکان تقسیم اموال بین وراث وجود ندارد مگر در شرایط خاص که در ادامه توضیح آن می پردازیم
اگر فرد فوت شده اموالی اعم از منقول و غیر منقول دارد که دارای سند رسمی نیستند و ثبت رسمی نشده اند، در این حالت ورثه می توانند بر اساس یک توافقنامه بین یکدیگر اموال را تقسیم کرده و از آن استفاده کنند. اما با توجه به اینکه این روش باعث بوجود آمدن اختلافات زیادی بین ورثه می شود بهترین کار این است که اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت شود.
انواع گواهی انحصار وراثت و تفاوت های آنها
1.گواهی انحصار وراثت محدود
در مواردی صادر می شود که اموال متوفی بسیار کم باشد.زمانی که ارزش اموال متوفی تا ۵۰ میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت محدود صادر می شود. مراحل اخذ این گواهی بسیار سریع انجام می شود.
2.گواهی انحصار وراثت نامحدود
در صورتی که ارزش اموال متوفی بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، باید گواهی انحصار وراثت نامحدود اخذ نمایید.مراحل اخذ این گواهی طولانی تر از گواهی محدود می باشد.
مدت زمان انحصار وراثت
در صورتی که در پرونده نقصی نباشد و روند پیگیری آن به درستی انجام شود، مدت زمان انحصار وراثت می تواند بین 2 الی 4 ماه متغییر باشد. (توضیحات مدت زمان حصر وراثت به صورت حداقلی است و ممکن است بیش تر از این زمان به طول بیانجامد)
مراحل انحصار وراثت چیست؟
برای دریافت گواهی حصر وراثت چند قدم اساسی وجود دارد که باید انجام شود. این کار بستگی به این دارد که شما گواهی انحصار وراثت محدود بخواهید یا گواهی انحصار وراثت نامحدود که در خصوص مورد اول حدودا 2 هفته و در خصوص مورد دوم ۴۵ روز زمان می برد تا به سرانجام برسد. این امر می تواند توسط ورثه یا وکیل آنها و یا هر شخص ذینفع دیگری مانند طلبکاران انجام شود. اگر امکان این را ندارید که خودتان این کار را انجام دهید می توانید از یک وکیل زبده در این زمینه کمک بگیرید.
مراحل گام به گام انحصار وراثت عبارتند از:
1- ابتدا گواهی فوت فرد متوفی را دریافت کنید
گواهی فوت یکی از مدارک اصلی برای اثبات فوت شخص است و برای شروع فرآیند انحصار وراثت حیاتی است. برای دریافت این گواهی، عموماً به دفتر ثبت احوال شهر محل فوت شخص متوفی مراجعه می‌شود. در اینجا تاریخ و علت فوت به ثبت می رسد و گواهی فوت صادر می‌شود.
2- فرم درخواست انحصار وراثت را دریافت کنید
پس از دریافت گواهی فوت، یکی از ورثه یا وکیل آنها باید به شورای حل اختلاف یا دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و فرم مربوط به انحصار وراثت را دریافت نماید. این فرم حاوی اطلاعاتی است که برای شروع فرآیند انحصار وراثت لازم است. ورثه یا وکیل آنها باید اطلاعات مربوط به همه وراث و ارثیه، شامل دارایی ها و بدهی ها را در این فرم را ثبت کند.
3- ورثه را با استشهادیه محضری تایید کنید
در این مرحله، پس از دریافت فرم انحصار وراثت از شورای حل اختلاف، شما باید به همراه مدارک لازم و دو شاهد، به یکی از دفاتر اسناد رسمی شهر خود مراجعه کنید. در این دفتر، بوسیله یک شهادت نامه و امضایی که شاهدان وراث پای آن میزنند، انحصار وراثت تایید می‌شود. همچنین میتوانید شهود خود را در شورای حل اختلاف حاضر نمایید.
4- به شورای حل اختلاف مراجعه کنید
در انتها یکی از ورثه به نمایندگی از بقیه وراث یا وکیل آنها با در دست داشتن تمامی مدارک مورد نیاز باید به شورای حل اختلاف با دفتر خدمات قضایی جهت تقدیم درخواست صدور گواهی انحصار وراثت مراجعه کند تا فرآیند حصر وراثت به پایان برسد.
مدارک لازم برای انحصار وراثت کدام است؟
در قسمت قبل ذکر کردیم که برای انجام مراحل انحصار وراثت باید با مدارک کامل اقدام به انجام این کار کنید. حال سوال اینجاست که برای انحصار وراثت چه مدارکی لازم است. مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر می شوند:
- شناسنامه و کارت ملی باطل شده فرد فوت شده
- گواهی فوت شخص فوت شده دریافت شده از بیمارستان
- استشهادیه محضری شامل تعداد و نام تمامی وراث
- شناسنامه و کارت ملی ورثه به همراه کپی برابر اصل آن
- وصیت نامه در صورت موجود بودن آن
- یک کپی از عقدنامه همسر متوفی در صورتی که فرد متوفی ازدواج کرده باشد
اصلاحیه گواهی حصر وراثت چیست؟
در مواردی که در جریان تنظیم گواهی انحصار وراثت اشتباهی سهوی رخ داده باشد، چون هر اشتباهی امکان این را دارد که شخصی متوجه ضرر مالی شود، در قانون امکان اصلاح گواهی انحصار وراثت گنجانده شده است. همچنین می توان نسبت به رای صادره و گواهی صادر شده اعتراض هم انجام داد.
در موارد زیر می توان به گواهی انحصار وراثت اعتراض کرد:
- اعتراض به میزان سهم ارثیه هر یک از وراث
- نام نبردن از همه وراث و میزان ارثیه آنها
- اعراض به نام افرادی که به عنوان وارث آورده شده اما وارث نیستند
هزینه انحصار وراثت چه میزان است؟
هزینه دریافت گواهی انحصار وراثت باید در دفاتر مراجع قضایی پرداخت شود و مبلغ آن هم حدود 200 هزار تومان است. روند دریافت این گواهی شامل مالیات نمی شود و پرداخت همین مبلغ 200 هزار تومان کافی است.
برای دریافت گواهی انحصار وراثت از کجا اقدام کنیم؟
جهت اقدام برای این گواهی و شروع پروسه دریافت آن ابتدا باید محل زندگی شخصی که فوت شده مشخص شود. سپس به شورای حل اختلاف یا دفاتر خدمات قضایی همان محل مراجعه شود. در آنجا باید مدارک لازم جهت به جریان افتادن پرونده توسط شخصی که پیگیر این موضوع است، به شورا ارائه شود تا مراحل دریافت گواهی آغاز شود.
آیا دریافت گواهی انحصار وراثت محدودیت زمانی دارد؟
این سوالی است که برای خیلی از افراد که درگیر دریافت گواهی انحصار وراثت هستند پیش می آید. در پاسخ به این سوال باید اعلام شود که محدودیت زمانی مشخصی برای این موضوع وجود ندارد و افراد تا هر زمان پس از فوت شخص می توانند صبر کنند و اقدامی برای انحصار وراثت انجام ندهند.
اما نکته مهم بحث موضوع مالیات بر ارث است که پس از فوت شخص باید ظرف مدت یک سال تعیین تکلیف و پرداخت شود و اگر بعد از این مدت اقدام شود ممکن است مشمول پرداخت جریمه دیرکرد شوید.
چطور متوجه شویم انحصار وراثت انجام شده است؟
پس از انجام مراحل انحصار وراثت برای اینکه متوجه شوید آیا حصر وراثت انجام شده است یا خیر می توانید با مراجعه به آدرس اینترنتی death.sabteahval.ir و وارد کردن اطلاعات لازم متوجه شوید پرونده شما در چه مرحله ای است.
همچنین بصورت حضوری هر یک از ورثه می تواند با در دست داشتن کد ملی یا گواهی فوت شخص فوت شده به شورای حل اختلاف محل سکونت فرد فوت شده مراجعه کند.
فرآیند دریافت گواهی انحصار وراثت می تواند زمان بر و خسته کننده باشد از این رو گروه حقوقی وکیل رامین پورعطا با تیمی مجرب و خوش سابقه آماده ارائه خدماتی همون دریافت گواهی انحصار وراثت با پایین ترین هزینه و کمترین زمان ممکن است. گروه حقوقی وکیل رامین پورعطا آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان در مورد مسائل حقوقی است.
آیا انحصار وراثت اجباری است؟
در پاسخ به این سوال می توان گفت، فردی که فوت کرده است و اموال منقول و غیر منقول ندارد نیازی به انحصار ورثه ندارد اما فردی که دارای ملک یا املاک منقول و غیر منقول است، حصر وزاثت و اخذ گواهی نامه آن الزامی است.
انحصار وراثت بیمه تامین اجتماعی چگونه است؟
در خصوص انحصار وراثت بیمه تامین اجتماعی شما عزیزان می توانید مقاله مرتبط با آن را به طور کامل مطالعه فرمایید. ( انحصار وراثت بیمه تامین اجتماعی )
سوالات متداول
مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت در شورای حل اختلاف کدامند؟
مدارک لازم جهت انحصار وراثت عبارتند از
- شناسنامه و کارت ملی باطل شده فرد فوت شده
- گواهی فوت شخص فوت شده دریافت شده از بیمارستان
- استشهادیه محضری شامل تعداد و نام تمامی وراث
- شناسنامه و کارت ملی ورثه به همراه کپی برابر اصل آن
- وصیت نامه در صورت موجود بودن آن
- یک کپی از عقدنامه همسر متوفی در صورتی که فرد متوفی ازدواج کرده باشد
