قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان

تقسیم ارث و یا ماترک در بین فرزندان همیشه یکی از پر بحث ترین و چالش برانگیزترین سوالات حقوقی است. در این مقاله تمام تغییرات و قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان را بررسی خواهیم کرد تا با آگاهی کامل از قوانین اقدامات لازم را برای احقاق حقوقتان به جا آورید.

قانون جدید تقسیم ترکه بین فرزندان از مکرر سوالاتی است که این روزها رد و بدل می‌شود؛ در صورتی که در این چند ساله اخیر تغییرات چندانی در این بخش نداشته ایم و قانون جدید تقسیم ارث پدری بین دختر و پسر فرقی با قبل نکرده است. با این حال بهترین راه برای پاسخ به این قبیل سوالات تخصصی بی شک راهنمایی گرفتن از یک وکیل خانواده در مشهد است.

اگرچه که ممکن است شما هم مانند تمام افراد دیگر راجع به نحوه تقسیم ارث اطلاعات اندکی داشته باشید؛ اما ممکن است از استثنائات پشت پرده آن بی خبر باشید؛ بنابراین تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا به آگاهی کامل از این مهم دست یابید.

ارث یا ماترک چیست؟

زمانی‌که شخصی فوت می‌کند، تمامی مال و اموالی که از شخص مذکور به‌ جا می ماند طبق قانون و با فرمولی خاص با عنوان ارث و یا ماترک میان نزدیکان متوفی تقسیم می‌شود مگر اینکه قبل از مرگ، متوفی به وسیله وصیت نامه نحوه تقسیم میراث خود را معین کرده باشد؛ در این صورت وصیت نامه و دیون متوفی بر هر قانونی مقدم است. مهم ترین وارثان بر اساس قانون، فرزندان، پدر و مادر هستند و در درجات بعدی الباقی بستگان سببی و نسبی جای می‌گیرند.

نحوه تقسیم ارث بین فرزندان دختر و پسر

نحوه تقسیم ارث با توجه به شرایط و تعداد فرزندان و دیگر وراث ممکن است متفاوت باشد. در این قسمت حالت های متفاوت تقسیم میراث بین وراثان متوفی را بررسی کرده‌ایم.

• نحوه تقسیم ارث بین فرزندان دختر و پسر از همان سال‌های ابتدایی تصویب قانون اسلامی به صورت پسران دو سهم و دختران یک سهم بوده است. تا الان تغییری در این بخش به وجود نیامده است و تمام اخبار در ارتباط با قوانین جدید سهم ارث دختر و پسر و برابری سهم دختر و پسر، شایعه محض و کذب است!
• در صورتی که تمام فرزندان از یک جنس باشند اموال و ماترک بین آن ها به صورت یکسان تقسیم خواهد شد.
• اگر تعداد فرزند فقط یکی باشد چه دختر و چه پسر تمام ماترک به ایشان تعلق می‌گیرد.
• اگر وارثان فرد متوفی مادر و پدرش به همراه چند دختر باشند؛ یک ششم از میراث به پدر متوفی، یک ششم از میراث به مادر متوفی و الباقی بین دختران به طور مساوی تقسیم می‌شود.
• اگر وارثان متوفی شامل پدر، مادر و تنها یک دختر باشد؛ یک ششم از ماترک او به پدر، یک ششم به مادر و سه ششم آن به دختر تعلق می‌گیرد؛ در نهایت یک سهم باقی میماند که این سهم یک پنجم به پدر، یک پنجم به مادر و سه پنجم آن به دختر تعلق می‌گیرد.
• اگر وراث متوفی پدر، مادر و یک فرزند پسر و یک فرزند دختر باشد؛ یک ششم از میراث به پدر، یک ششم به مادر تعلق می‌گیرد و الباقی بین فرزندان دختر و پسر تقسیم می‌شود به گونه ای که پسر دو برابر دختر سهم بگیرد.
• اگر متوفی یک دختر و یک پدر داشته باشد، به پدر یک ششم و به دختر نصف میراث تعلق می‌گیرد؛ سپس بقیه اموال باقی مانده بر اساس سهم الارث هریک تقسیم می‌شود، به پدر یک چهارم و به دختر سه چهارم اموال میرسد‌.

این روزها به طور مکرر از ما سوال می‌شود که در قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان دختر و پسر به یک اندازه سهم می برند؟ جواب خیر است؛ در سال‌های اخیر هیچ تغییری در این قانون به وجود نیامده و همچنان سهم الارث پسر دوبرابر دختر است.

قانون برابری سهم الارث تنها و تنها در مواردی اجرا می‌شود که تمامی فرزندان از یک جنس باشند؛ یعنی همه آن ها یا دختر باشند و یا پسر در این صورت میراث به صورت یکسان میان آن ها تقسیم خواهد شد.

سهم و الارث دختر و پسر از مادر

پاسخ به این بخش بسیار ساده تر از چیزی است که می پندارید! در واقع تفاوتی در تقسیم ارث پدر با مادر وجود ندارد. متوفی فارغ از جنسیت میراثش به صورت دو سهم برای پسران و یک سهم برای دختران تقسیم می‌گردد و تمام موارد بخش اول برای تقسیم ماترک به قوت خود برای ورّاث خانم ها هم برقرار است.

تنها راهکار برابر کردن سهم الارث دختران و پسران

اگر شما هم به دنبال راهکاری برای برابری سهم الارث دختران و پسران هستید؛ وصیت تقریبا تنها راه احقاق حداکثری این مهم است.

در واقع با تنظیم یک وصیت نامه رسمی می‌توانید سهم الارث به جای مانده از خود را قبل از فوت به صورت برابر بین دختر و پسر تقسیم کنید؛ البته فراموش نکنید که با این روش هم تمامی اموال به صورت برابر تقسیم نمی‌شود و فقط تا حد ممکن سهم الارث دختر و پسر نزدیک به هم می‌شود. با تدوین وصیت تا یک سوم اموال به صورت برابر و الباقی اموال طبق قانون به صورت دو سهم پسر و یک سهم دختر تقسیم خواهد شد.

جدا از این مورد که نسبتا از بدیهیات است؛ تنها مورد از استثنائات برابری سهم الارث طبق قانون را در این قسمت بررسی خواهیم کرد.

وصیت زیاده بر ثلث

اگر تعداد پسران کمتر از نصف تعداد دختران باشد (مثلا ۶ دختر و ۲ پسر) وصیت زیاده بر ثلث می‌شود و سهم الارث را می‌توان به صورت برابر بین آن‌ها تقسیم کرد. اگر وارثان مازاد بر ثلث را تنفیذ کنند، مانند حالت اول سهم الارث دختران و پسران برابر خواهد شد و چنانچه تنفیذ نکنند، وصیت تا ثلث معتبر خواهد بود و مطابق قانون تا حد ممکن سهم الارث دختران و پسران به هم نزدیک خواهد شد.

محاسبه تقسیم ارث بین فرزندان مطابق قانون (فرمول تقسیم ارث)

فرمول محاسبه سهم الارث میان فرزندان به این صورت است که ابتدا تمام میراث شخصی که فوت شده را تقسیم به تعداد سهامی که به فرزندان تعلق می‌گیرد می‌کنیم تا سهم هر یک به طور دقیقا مشخص شود‌.

در این فرمول برای هر دختر یک سهم و برای هر پسر دو سهم در نظر گرفته می‌شود؛ در نهایت کل مبلغ میراث را تقسیم بر تعداد سهام می‌کنیم‌. برای تفهیم بهتر به این مثال توجه کنید:

فرض کنید که متوفی سه فرزند دختر و چهار فرزند پسر دارد؛ تعداد کل سهام چقدر می‌شود؟ درست است یازده سهم!

فکر کنید که متوفی ۲میلیارد تومان سرمایه داشته است در این صورت این مبلغ تقسیم بر تعداد سهام می‌شود و در نهایت عدد ۱۸۱ میلیون برای هر سهم به هریک از دختر ها تعلق می‌گیرد و مبلغ ۳۶۳ میلیون به هر یک از پسر ها اختصاص می یابد.

نکات مهم سهم ارث دختر و پسر

در این بخش نکات مهم قانون جدید تقسیم ترکه بین فرزندان را بررسی می‌کنیم و استثنائات جزئی این بحث را با دقت بیشتری برایتان شرح و تفصیل خواهیم داد.

1. نکته اول: درصورتی که متوفی یک فرزند داشته باشد؛ فارغ از جنسیتش در صورت وجود نوه یا نوه ها هیچکدام از نوه ها ارث نمی‌برند و میراث تماما به فرزندان متوفی میرسد. 
2. نکته دوم: تقسیم میراث در بین فرزندانِ فرزند، در صورتی که متوفی فرزند زنده نداشته باشد، بر حسب نسل است؛ به عبارت ساده تر اگر متوفی فرزند زنده نداشته باشد میراث آن به نوه هایش میرسد و نوه در حکم وارث درجه اول ظاهر می‌شود؛ از آن‌جایی که این تقسیم ارث بر حسب نسل است فرزندان پسر متوفی دو برابر فرزندان دختر او ارث می‌برند. 
3. نکته سوم: اگر متوفی همسر دائمی داشته باشد، یک هشتم اموال او به همسرش تعلق می‌گیرد.
4. نکته چهارم: اگر فرزندی قبل از پدر و مادر خود فوت کند سهمی از ارث ندارد و در این صورت فرزندش هم ارثی از پدر بزرگ یا مادربزرگ نمی‌برد. تنها درصورتی نوه می‌تواند از پدر بزرگ یا مادربزرگ ارث ببرد که متوفی فرزند دیگری نداشته باشد. 

🔸 اگر همچنان در خصوص قوانین انحصار وراثت سوال دارید می توانید مقاله انحصار وراثت چیست را مطالعه نمایید.

فرمول تقسیم ارث بین دختر و پسر در سال 1403​ مساوی شده است؟

تا بدین لحظه برابر با حکم ماده 907 قانون مدنی، طرح یا مصوبه ای مبنی بر برابر سهم الارث دختر و پسر در مجلس شورای اسلامی به تصویب نرسیده است. بر همین اساس طبق آنچه تا کنون در این مقاله گفتیم، سهم الارث پسر دو برابر سهم الارث فرزند دختر است.

جمع بندی قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان

تمام اطلاعات جدید در ارتباط با تغییر قوانین و نحوه تقسیم ارث بین دختران و پسران شایعه است و قوانین تقسیم ارث از سالها پیش تا کنون هیچ تغییری نکرده اند؛ با این تفاسیر در واقع در حال حاضر هم طبق قانون سهم الارث پسر دوبرابر دختر است. تنها شرایطی که باعث می‌شود دختر ها تقریبا برابر با پسر ها از میراث متوفی برخوردار شوند، این است که تعداد دختر ها بیش از دو برابر تعداد پسرها باشد در این صورت امکان برابری یا نزدیک شدن سهم الارث دختر و پسر با شرایطی خاص وجود دارد. 

به طور کل نحوه تقسیم ارث از طریق درجه بندی بستگان سببی و نسبی انجام می‌شود و ضمنا دیون متوفی بر همه بستگان مقدم است؛ به این معنی که اگر متوفی قرضی داشته باشد، ابتدا باید این قرض ادا شود و پس از آن طبق درجه بندی میراثش تقسیم شود؛ بدیهی است که نزدیک ترین وراث به ترتیب فرزندان، پدر و مادر و همسر است؛ به همین خاطر حتی با وجود زنده بودن یک فرزند هیچ ارثی به نوه ها تعلق نمی‌گیرد‌ مگر در شرایطی خاص.

سوالات متداول در خصوص قوانین تقسیم ارث بین فرزندان

فرمول تقسیم ارث بین دختر و پسر چگونه است؟ آیا سهم الارث پسر و دختر مساوی شده است؟

هیچ فرقی نمی‌کند در هر صورت دخترها یک سهم و پسرها دو سهم می برند.

درصورتی که متوفی همسر و فرزند زنده داشته باشد چه مقدار از میراث به خواهر و برادرش میرسد؟

طبق قانون ارثی به خواهر و برادر نمی‌رسد و ماترک به صورت یک هشتم به همسر و الباقی به فرزندان تقسیم خواهد شد.

چنانچه وصیت نامه ای بنا بر تقسیم میراث به صورت برابر بین فرزندان دختر و پسر تدوین شود، تقسیم میراث برابر خواهد بود؟

در صورت تدوین رسمی وصیت نامه تا یک سوم اموال به صورت برابر تقسیم خواهد شد و الباقی طبق قانون به همان منوال یک سهم دختر و دو سهم پسر تقسیم خواهد شد؛ مگر اینکه پسرها رضایت به تقسیم برابر میراث بدهند.

قانون سهم برابر بین دختر و پسر به تصویب رسیده است؟

همان‌طور که در مقاله گفتیم هیچ قانونی مبنی بر برابری سهم الارث دختر و پسر به تصویب نرسیده است و نحوه تقسیم میراث بین دختر و پسر به همان شکل قبل است.

اگر متوفی تنها یک دختر داشته باشد و غیر از او وارث دیگری نباشد نحوه تقسیم ارث چگونه خواهد بود؟

در این صورت تمامی ارث و ماترکه به دختر میرسد.