خطرات وکالت بلاعزل همیشه یکی از پربحث ترین موضوعات حقوقی بوده است. برای اینکه خطرات این نوع از وکالت را بدانیم ابتدا باید بدانید که وکالت بلاعزل دقیقا چیست؟ چگونه عمل می‌کند و وکیل بلاعزل چه اختیاراتی خواهد داشت!
به طور کل وکالت به قراردادی گفته میشود که به موجب آن یکی از طرفین قرارداد، دیگری را به عنوان جایگزین و نایب خود انتخاب می کند؛ بنابراین تا این بخش از تعریف وکالت فرقی میان وکالت بلاعزل و وکالت ساده وجود ندارد؛ همه چیز وقتی پیچیده تر میشود که پای ابطال و عزل وکیل به میان می آید.
در وکالت ساده طبق ماده ۶۷۹ قانون مدنی، موکل در هر زمانی که بخواهد و به هر دلیلی می‌تواند وکیل خود را عزل کند؛ مگر اینکه در شروط ضمن وکالت نامه، وکالت وکیل و یا عدم عزل وکیل ذکر شده باشد؛ در این حالت موکل حق فسخ وکالتنامه و عزل وکیل را نخواهد داشت. با تمام این تفاسیر برای آشنایی بیشتر با خطرات وکالت بلاعزل باید به تعریف این نوع از وکالت و انواع آن بپردازیم.
وکالت بلاعزل چیست؟ انواع وکالت بلاعزل
نام این وکالت گویای تمام پشت پرده این نوع از وکالت است؛ با این حال برای تفهیم بهتر ابتدا باید بدانید که دو نوع وکالت بلاعزل وجود دارد: ۱- وکالت بلاعزل عام ۲- وکالت بلاعزل خاص
وکالت بلاعزل عام چیست ؟
بهترین تعریف برای وکالت بلاعزل عام این است که وکیل یا همان فردی که وکالت بلاعزل دارد تا آخر عمر و تا لحظه وفات موکلش به طور قانونی اجازه دخالت در تمام امور زندگی اش را دارد.
نکته ای که این وکالت را خطرناک تر می‌کند، این است که این وکالت هرگز باطل نمی‌شود و موکل تا لحظه مرگ حق ابطال آن را ندارد؛ مگر بنا بر دلایلی خاص که در ادامه خواهیم گفت.
وکالت بلاعزل خاص چیست ؟
وکالت بلاعزل خاص در واقع همان نسخه تعدیل شده وکالت بلاعزل عام است؛ از این جهت که در این نوع وکالت، وکیل تنها در همان زمینه هایی که موکلش تعریف کرده است اجازه دخالت خواهد داشت.
لازم به ذکر است که در این نوع از وکالت هم موکل حق ابطال وکالت را نخواهد داشت و در همان زمینه های مشخص شده، وکیل تا پایان عمر موکل اختیار دارد؛ مگر اینکه زمان محدود و مشخص برای وکالت مشخص شود.
ممکن است دانستن خطرات وکالت کاری هم برایتان ارزشمند باشد؛ برای بررسی دقیق کلیک کنید.
بررسی خطرات وکالت بلاعزل
از آن جایی که در وکالت بلاعزل موکل نمیتواند وکالت را فسخ کند؛ همواره نگران سواستفاده وکیل از حقوقی که دریافت کرده است وجود دارد.
این نگرانی بسیار به جا است و دادن وکالت بلاعزل به هر فردی می‌تواند تمام زندگی شخص را به خطر بیندازد. امکان این سو استفاده ها در وکالت بلاعزل تام الاختیار بسیار بیشتر از وکالت های خاص است.
جالب است که بدانید این خطرات یک جانبه و تنها تهدید کننده موکل نیست!
در بسیاری از موارد وکیل ممکن است بیشتر از موکل متضرر شود؛ برای مثال ممکن است شخصی یک خانه را با وکالت بلاعزل خریده باشد و تمام مبلغ خرید خانه را نیز پرداخت کرده باشد؛ در شرایطی که سند اصلی به نام او نباشد، فروشنده به راحتی می‌تواند مجددا خانه مذکور را بفروشد. درست است که این مورد به لحاظ قانونی پس از دوندگی های بسیار قابل پیگیری و شکایت است؛ اما در هر صورت چنین اتفاقات و خطراتی برای وکیل نیز ممکن است رخ دهد. در مثال قبل برای جلوگیری از سواستفاده های بعدی لازم است که همزمان با وکالت نامه یک مبایعه نامه نیز تنظیم کنید و در وکالتنامه نیز حق فروش ملک را از وی سلب کنید.
نکاتی برای به حداقل رساندن خطرات وکالت بلاعزل
با تمام این تفاسیر همانطور که متوجه شده اید، خطرات وکالت بلاعزل برای هر دو طرف وکالتنامه است؛ از همین رو با در نظر گرفتن نکات زیر می‌توانید این خطرات را تا حد ممکن تعدیل کنید.
- وکالتنامه را با دقت بخوانید از جزئیات آن آگاه باشید و اگر نکته ای در توافقات شما وجود داشته است اما در متن وکالتنامه نیامده است؛ حتما پیگیری که در وکالتنامه ذکر شود. هر کم و کاستی ممکن است بعدا به ضرر شما تمام شود
- اعتبار وکالتنامه را قبل از تنظیم آن از دفترخانه مربوطه به صورت کتبی استعلام کنید.
- از این قبیل وکالت نامه های بلاعزل تا حد ممکن فقط برای امور اداری استفاده کنید.
- برای خرید و فروش ملک و ماشین بهترین و مطمئن ترین راه این است که سند مستقیما به نام شما شود. به وکالتنامه اکتفا نکنید و در اولین فرصت جهت دریافت سند اقدام کنید.
- وکالتنامه زمانی قانونا اعتبار خواهد داشت که در دفترخانه های رسمی ثبت شود؛ بنابراین برای ثبت وکالت نامه به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید.
- حتما دو نسخه از وکالت نامه را تهیه کنید؛ در این موارد یک نسخه از وکالت نامه نزد وکیل و یک نسخه نزد موکل می ماند.
- حتما مدت زمان اعتبار وکالت نامه را در وکالتنامه ذکر کنید؛ در غیر این صورت اعتبار وکالتنامه مادام العمر میشود.
آیا وکالت بلاعزل باطل میشود؟
در پاسخ به سوال وکالت بلاعزل چگونه باطل میشود همانطور که گفتیم موکل از آن‌جایی که حق فسخ قرار داد را از خود ساقط کرده است، به تنهایی حقی برای ابطال این وکالت ندارد و تنها در یک سری از شرایط خاص امکان ابطال آن وجود دارد. این موارد به شرح زیر اند:
۱- مرگ یکی از طرفین قرارداد
طبیعتا پس از وفات هر یک از دو طرف وکالت نامه امکان ادامه آن وجود ندارد؛ بنابراین منطقا و به طور قانونی وکالت نامه باطل میشود.
۲- جنون و دیوانگی یکی از طرفین قرارداد
در صورتی که حجر یکی از دو طرف اتفاق بیفتد، قرارداد به لحاظ قانونی باطل میشود. ممکن است بپرسید حجر به چه معناست؟ سوال کاملا به جایی است؛ در واقع حجر به شرایطی دلالت می‌کند که وکیل یا موکل سلامت روان خود را از دست بدهد و به عبارتی مجنون شود؛ در این صورت وکالت بلاعزل باطل میگردد.
۳- استعفای وکیل
از آن‌جایی که موکل حق انفصال یا عزل وکیل را از خود گرفته است؛ تنها در صورتی که وکیل بخواهد وکالت باطل میشود؛ برای این مهم تنها کافی است که وکیل استعفای خود را به موکل اعلام کند.
۴- اقاله عقد وکالت بلاعزل
در این شرایط دو طرف قرار داد که همان وکیل و موکل هستند باید با توافق یکدیگر وکالت را فسخ کنند؛ با توجه به این نکته در صورت رضایت طرفین امکان ابطال وکالت بلاعزل وجود دارد.
۵- ابطال وکالت بلاعزل بعد از سر رسید موعد مقرر
اگر وکالت بلاعزل تا زمان خاصی تنظیم شده باشد؛ پس از سررسید زمان مقرر، وکالت قانونا باطل میشود.
برای مثال فرض کنید شخصی به هر دلیلی مثلا مهاجرت به برادرش برای کارهای مالی به مدت دو سال وکالت بلاعزل بدهد؛ پس از اتمام دو سال این وکالت به طور کل باطل میگردد.
۶- انجام عمل مربوطه یا انجام کار
اگر کسی برای انجام کاری خاص به فرد دیگری وکالت داده باشد، با انجام آن کار یا از بین رفتن موضوع آن قرارداد و وکالت باطل خواهد شد.
سخن پایانی خطرات وکالت بلاعزل
وکالت بلاعزل از آن‌جایی که موکل رسما حق عزل را از خود میگیرد، عملی خطرناک تلقی میگردد. خطرات وکالت بلاعزل به طور کلی بسیار زیاد است و راه های سوءاستفاده از آن برای هر دو طرف وکالتنامه بی شمار است. رعایت نکات مهم در حین عقد وکالتنامه می‌تواند شما را از یک کلاهبرداری بزرگ و دردسرهای بعدش برهاند. تعدادی از این نکات مهم عبارت اند از عقد وکالتنامه در دفترخانه های رسمی، تعیین زمان برای اعتبار وکالتنامه، بررسی جزئیات متن وکالتنامه و…
از طرفی اگر به هر دلیلی مجبور به عقد وکالتنامه شدید و پس مدتی از انجام این کار پشیمان شدید چندین راه برای ابطال این وکالتنامه وجود دارد؛ دو مورد از مهم ترین آن ها اقاله و استعفای وکیل است.
سوالات متداول خطرات وکالت بلاعزل
اگر کاری که به دیگری برای انجامش وکالت داده ایم را خودمان انجام دهیم به لحاظ قانونی مشکلی دارد؟
خیر؛ در صورت انجام اعمال وکالت داده شده مشکلی پیش نمی‌آید؛ مگر اینکه در ارتباط با موضوعاتی خاص باشد.
برای مثال فرض کنید که یک ماشین را به دیگری فروخته و تمام مبلغ را دریافت کرده اید؛ در این موارد به کرات پیش می آید که فروشنده به خریدار برای مالکیت ماشین وکالت بلاعزل بدهد که شامل فروش خودرو هم میشود؛ حال فکر کنید که فروشنده مجددا خودرو را بفروشد، در این صورت به لحاظ قانونی مشکلی ندارد؟ البته که دارد چرا که فروش مال غیر رخ داده است؛ بنابراین در این موارد امکان انجام عمل وکالت شده وجود ندارد و در صورت انجام غیر قانونی است.
وکالت بلاعزل چیست و چگونه باطل می شود؟
همانطور که در این مقاله گفتیم ۶ راه برای ابطال و پشیمانی از وکالت بلاعزل وجود دارد.
این ۶ راه عبارت اند از: ۱- مرگ یکی از طرفین ۲- جنون و دیوانگی یکی از طرفین ۳- استعفای وکیل ۴- ابطال پس از رسیدن به زمان مقرر ۵- انجام عمل مربوطه یا از بین رفتن موضوع قرارداد
برای ابطال وکالت بلاعزل چه نهاد هایی پاسخگو هستند؟
برای ابطال این نوع از وکالت باید به دفتر اسناد رسمی یا دادگاه مراجعه کنید.
به هر کسی می‌توانیم وکالت دهیم؟
طبق قانون ۶۶۲ قانون مدنی وکالت باید در مواردی داده شود که خود موکل از عهده آن بر بیاید وکیل هم باید کسی باشد که در انجام آن کار اهلیت داشته باشد.
آیا وکالت بلاعزل سند رسمی است؟
بله وکالت بلاعزل یک سند رسمی است اما بعنوان جایگزین سند رسمی نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد.
