آیین اسلام تامین مسائل مالی یک زن را وظیفه همسر می داند؛ از همین رو قانونگذار برای تحقق این مهم، شرایطی خاص را در نظر گرفته است که براساس آن مجازات ترک انفاق، استثنائات و حد و حدود خاصی را برای زن و مرد ترسیم کرده است، تا با استناد به این حدود و قوانین، زن و مرد هر دو به حقوق خود دست یابند و بتوانند در چارچوب خاصی از خود دفاع کنند.
مجازات ترک انفاق هم مانند دیگر جرائم از آن جایی که منشا انسانی دارد، می‌تواند در شرایط مختلف به دلیل پیچیدگی های رفتار انسانی متفاوت باشد و قاعدتا بهترین مرجع برای راهنمایی های قبل از شکایت و دادگاه بی شک مشاوره با بهترین وکیل طلاق مشهد است؛ اگر در شهر غیر از مشهد زندگی می‌کنیم هم فرقی ندارد در هر صورت باید به دنبال یک وکیل طلاق خبره باشید تا به بهترین نحو ممکن برای احقاق حقوق خود بجنگید.
برای درک بهتر مجازات ترک نفقه باید ابتدا به مفهوم انفاق احاطه یابید تا پس از آن به جرم انگاری و مجازات آن برسیم.
ترک انفاق چیست؟
همان‌طور که در بالا هم گفتیم وظیفه تامین مسائل مالی زوجه بر عهده زوج است و به این عمل پرداخت نفقه می‌گویند.
همیشه به کرات از ما درباره تفاوت نفقه و انفاق سوال می‌کنند؛ باید بگوییم که میان این دو هیچ فرقی وجود ندارد در واقع نفقه همان هزینه ای است که برای نیاز های مالی یک زن با توجه به شرایطش به وی تقدیم می‌گردد و چنانچه مرد از دادن این هزینه ها امتناع ورزد ترک انفاق اتفاق می افتد.
مطابق اصل 1107 قانون مدنی پرداخت نفقه باید بر اساس شرایط زن تعیین شود؛ این بدان معناست که نفقه در برگیرنده هزینه خوراک، پوشاک، بهداشت، هزینه های درمانی و هزینه های خادم در صورت عادت زوجه و یا بر حسب نیاز است.
مجازات ترک انفاق چیست؟
از آن جایی که در عقد دائم زوج مکلف است که به زوجه نفقه بدهد؛ در صورتی که زن تمکین کامل نماید و مرد توانایی مالی پرداخت تام و تمام نفقه را داشته باشد اما از آن امتناع نمایید ترک نفاق اتفاق می‌افتد. مجازات ترک انفاق مطابق قانون و شرع، حبس تعزیری درجه شش است و مطابق با آخرین تغییرات مجازات ترک انفاق مجرم به 3 ماه تا 1 سال حبس تعزیری محکوم می‌گردد.
شرایط تحقق جرم ترک انفاق چیست؟
اکنون که از مجازات ترک نفقه صحبت کردیم وقت آن است که شما با تمام شرایط تحقق جرم ترک انفاق آشنا شوید.
مانند هر جرم دیگری ترک انفاق هم باید در چارچوب خاصی رخ دهد تا جرم ترک انفاق محرز شود؛ از همین رو شرایط کامل این جرم را بررسی می‌کنیم.
1- مرد استطاعت مالی کافی برای پرداخت نفقه به زوجه و افراد واجب النفقه را داشته باشد؛ اما از پرداخت آن امتناع کند.
2- زن به صورت عام و خاص از همسر خود تمکین کند. توجه داشته باشید که عدم تحقق تمکین چه به صورت عام باشد و چه به صورت خاص موجب عدم تحقق جرم ترک انفاق خواهد شد.
3- مرد از پرداخت نفقه به طور کلی امتناع کند.
فراموش نکنید که در صورت ادعای مرد مبنی بر عدم استطاعت مالی، وظیفه اثبات این ادعا بر عهده وی خواهد بود.
شرایط مجاز عدم تمکین زوجه کدام است
در این قسمت لازم دانستیم تا شرایط مجاز برای عدم تمکین زوجه را بررسی کنیم؛ توجه داشته باشید که در صورت عدم تمکین بنابر دلایل زیر، نفقه از زوجه سلب نمی‌شود و قانون نفقه همچنان به قوت خود برای زوج و زوجه باقی است.
1- زوجه به بیماری خاصی مبتلا باشد.
2- زوج به بیماری مقاربتی مبتلا باشد.
3- حق تعیین محل زندگی به زن داده شده باشد.
4- زوجه در حال استفاده از حق حبس خود باشد.
5- ضرر مالی، شرافتی و بدنی برای زوجه وجود داشته باشد.
عناصر تشکیل دهنده ترک انفاق
مقصود ما از عنصر قانونی جرم این است جرم و مجازاتی برای یک موضوع تعیین شده باشد و مسئله مذکور از اصل قانونی بودن جرم و مجازات پیروی کند. در ارتباط با مجازات ترک انفاق صحبت کردیم حال وقت آن است که عناصر تشکیل دهنده ترک انفاق را جز به جز مورد تحقیق قرار دهیم.
1- عنصر قانونی ترک پرداخت نفقه
عنصر قانونی جرم عدم پرداخت نفقه و یا همان ترک انفاق در ماده 53 حمایت از خانواده، جرم انگاری شده است؛ بنابراین به لحاظ قانونی با توجه به شرایط گفته شده ترک انفاق جرم است و مجازات و آثار قانونی خواهد داشت.
2- عنصر مادی ترک انفاق
عنصر مادی به این معنا است که جرم در خارج واقع شده باشد؛ ممکن است ابتدا پیچیده بنظر برسد؛ اما نگران نباشید با این مثال مسئله را بهتر درک خواهید کرد؛ تصور کنید مردی از دادن نفقه به همسر خود امتناع می‌کند در اینجا عنصر قانونی، عدم رعایت قانون پرداخت نفقه است و عنصر مادی، ترک فعل یعنی همان امتناع مرد از پرداخت نفقه به زوجه واحد الشرایط است.
3- عنصر روانی ترک انفاق
در عنصر روانی تاکید بیشتر بر روی قصد و اراده مجرم وجود دارد؛ بدین معنا که مجرم با نیت و قصد خاصی نسبت به انجام فعل اقدام کرده است.
نمونه شکایت کیفری ترک انفاق
تنظیم شکایت برای ترک انفاق مانند هر شکایت دیگری نیازمند طی کردن مسیر مشخصی است. اولین مرحله از این مسیر تنظیم و ارائه یک شکایت نامه اصولی برای شروع پروسه دادرسی و تعقیب جرم است؛ لذا در این قسمت یک نمونه از متن شکایت نامه را برایتان آورده ایم تا با توجه به آن متن شکواییه خود را تنظیم کنید.
ریاست محترم دادسرای … ناحیه …
با سلام و احترام اینجانب مریم احمدی به استحضار جنابعالی می رساند:
اینجانب در تاریخ 1396/10/10 طی عقدنامه شماره 1467 دفترخانه 123 به عقد دائمی آقای محمد رحیمی در آمده ام. نامبرده به مدت یکسال است که با وجود استطاعت مالی کافی و تمکین کامل اینجانب از پرداخت نفقه امتناع می‌ورزد. لذا، تقاضای تعقیب کیفری نامبرده به جرم ترک انفاق را دارم.
مراحل شکایت کیفری برای جرم ترک انفاق
1- اولین مرحله برای تنظیم شکایت کیفری، علیه ترک انفاق این است که پس از نوشتن متن شکواییه به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه کنید و شکایت خود را در آن جا ثبت کنید.
2- پس از ثبت شکایت در دادسرا پرونده شما به یکی از شعب بازپرسی یا دادیاری ارجاع داده می‌شود و پس از تعیین شعبه از شاکی پرونده تحقیق به عمل می آید.
3- بعد تحقیق از زوجه احضاریه برای زوج ارسال می‌گردد تا برای تحقیق در دادسرا حاضر شود.
4- ادامه روند دادگاه با توجه به نتیجه تحقیقات می‌تواند متفاوت باشد؛ برای مثال ممکن است زوج در دفاع از خود اظهار دارد که زوجه از وی تمکین نمی‌کند و در صورت اثبات، پرونده متوقف خواهد شد و یا ممکن است زوج با ارائه رسید فیش بانکی اثبات کند که به زوجه نفقه داده است؛ در این صورت قرار منع تعقیب صادر می‌شود.
نحوه اثبات ترک انفاق در دادگاه
از آن جایی که در این مقاله درباره فرایند دادگاه و تنظیم شکواییه بحث کردیم، لازم میدانیم که در این بخش به نحوه اثبات ترک انفاق بپردازیم تا چنانچه مورد شکایت قرار گرفتید و یا برعکس از همسرتان برای این مورد شکایت کرده اید، راحت تر و‌با آگاهی بیشتری بتوانید ادعای خود را اثبات کنید.
1- شهادت شهود
زوجه یا زوج برای اثبات ادعا خود باید حداقل دو شاهد را به دادگاه معرفی کنند تا در جهت اثبات ادعای آن ها شهادت دهد.
2- فیش بانکی
زوج می‌تواند با ارائه فیش بانکی به دادگاه اثبات کند که در مدت زمان مذکور نفقه به زوجه پرداخت شده است.
3- اقرار
اقرار زوج می‌تواند مهر تایید بر ادعای زوجه باشد.
4-صورتجلسه پلیس
در صورتی که زوج، زوجه را از خانه و زندگی اخراج کرده باشد، حتما باید صورت جلسه پلیس پیوست به شکواییه زوجه شود.
در انتها…
هر مردی در ازدواج دائم موظف به پرداخت نفقه به همسرش و افراد واجب النفقه مانند فرزندانش است. در شرایطی خاص مانند عدم تمکین زن این قانون می‌تواند نقض شود؛ اما چنانچه اثبات گردد که مرد با وجود داشتن توانایی مالی کافی از دادن نفقه به زوجه امتناع می ورزد، طبق قانون با مجازات ترک انفاق مواجه می‌گردد. لازم به ذکر است که در هر مرحله از شکایت و تحقیق پرونده در صورت رضایت زوجه پرونده متوقف خواهد شد و همچنین از روش های مختلفی می‌توان نسبت به اثبات ادعای هر یک از طرفین پرونده اقدام کرد.
سوالات متداول مجازات ترک انفاق
1- حکم ترک انفاق بر اساس قانون جدید چیست؟
در قانون قدیمی تر مجازات ترک انفاق شامل 6 ماه تا دوسال حبس تعزیری بود و در حال حاضر این میزان به 3 ماه تا یک سال حبس تعزیری کاهش یافته است.
2- چگونه نفقه ندهیم؟
مرد در صورتی می‌تواند نفقه زن و فرزندان خود را نپردازد که شرایط عدم پرداخت نفقه زن فرزند وجود داشته باشد؛ برای مثال مرد استطاعت مالی برای پرداخت نفقه نداشته باشد.
3- امکان گذشت از جرم ترک انفاق وجود دارد؟
بله؛ در جرم ترک انفاق تعقیب کیفری مجرم منوط به داشتن شاکی خصوصی یعنی همان همسر مجرم است و در صورتی که همسر در هر کدام از فرایند شکایت و دادرسی، گذشت و بخشش خود را اعلام نمایید پرونده متوقف خواهد شد.
4- چنانچه خانم ثروتمند باشد در پرداخت نفقه برای مرد تفاوتی ایجاد می‌شود ؟
خیر؛ شرایط زوجه در پرداخت نفقه هیچ تاثیری ندارد؛ بنابراین اگر زوجه ثروتمند باشد و زوج فقیر همچنان زوج مکلف به پرداخت نفقه به زوجه خواهد بود و احتیاج یا عدم احتیاج زوجه به هیچ عنوان شرط نمی‌باشد.
5- پرداخت نفقه فقط برای ازدواج دائم است؟
این سوال پاسخ دقیقی ندارد؛ چرا که این شرایط تحت شرایطی خاص می‌تواند در ازدواج موقت هم صادق باشد. در ازدواج دائم نفقه قطعا و به صورت کامل به زن تعلق می‌گیرد؛ اما در ازدواج موقت به شرط ذکر این مورد در ضمن شرایط عقد، پرداخت نفقه در ازدواج موقت هم بر عهده مرد خواهد بود.
