معنی خلع ید چیست؟

حق مالکیت، فراتر از یک کلمه دو بخشی است، انسان ها همواره از دیر باز برای مالک شدن بر مکان ها، اشیا و… با یکدیگر می جنگیدند و پس از به دست آوردن مالکیت، خواهان احترام به حق مالکیت خود بودند؛ اما این همه ی داستان نیست و روی دیگر سکه حق مالکیت، افرادی هستند که همواره در تلاش برای غصب مالکیت و زیر پا گذاشتن حقوق مالک هستند. اینجا است که پای قانون به میان آمده و در جهت احقاق حقوق مالک، مقررات موشکافانه ای وضع می کند. 

در این مطلب به طور کامل در ارتباط با معنی خلع ید می آموزید؛ اما باید بدانید که خلع ید و دعاوی شبیه به آن مانند تصرف عدوانی هر کدام شروط و احکام مخصوص خود را دارند؛ به همین خاطر توصیه می شود که پیش از هر اقدامی از یک وکیل ملکی مشهد کمک بگیرید.

معنی خلع ید چیست؟

در پاسخ به معنی خلع ید، باید گفت دعوای خلع ید زمانی صورت می گیرد که یک نفر مال غیر منقول دیگری را با قهر، غلبه و عدوان و بدون رضایت مالک به تصرف خود درآورده باشد؛ در این صورت مالک با طرح دعوی خلع ید می تواند شکایت خود را مطرح کرده و با اثبات مالکیت خود تقاضای خلع ید برای متصرف نماید؛ در این صورت دادگاه پس از بررسی تمام زوایا پرونده، حکم بر رفع تصرف را صادر کرده و متجاوز به حقوق دیگری مورد مواخذه قرار می گیرد.

برای تفهیم بهتر موارد عنوان شده به این مثال توجه کنید: تصور کنید که شخصی خانه شما را تصرف کند، در این صورت این شخص ملکی که مالکش شما هستید را به صورت غیر قانونی به تصرف خود درآورده است؛ در چنین شرایطی شما می توانید با اقامه دعوای خلع ید به استناد به سند رسمی، خانه خود را از دست متصرف خارج سازید. 

شروط لازم برای طرح دعوای خلع ید

پس از بررسی معنی خلع ید نوبت به بررسی ارکان و شروط طرح دعوی خلع ید می رسد. 4 شرط اساسی برای تنظیم دادخواست خلع ید وجود دارد که مطابق آن اگر دادخواست تنظیم شده شامل این شرایط شود، دادگاه حکم نهایی خود را در جهت خلع ید و به نفع مالک اعلام می کند. ارکان و شروط طرح دعوی خلع ید به شرح زیر هستند:

1- مال غیر منقول باشد

طرح دعوی خلع ید تنها در صورتی امکان پذیر است که مال غیر منقول باشد؛ به عبارتی تنها زمانی مالک می‌تواند دادخواست خلع ید را مطرح کند که مال غصب شده آن غیر منقول باشد. غیر منقول در علم حقوق به معنای مالی است که از جایی به جای دیگر قابل انتقال نیست؛ همچون زمین، معدن، خانه و …

2- استیلا و تسلط بر مال توسط مدعی علیه

این نکته بسیار مهم است که طرح این دعوا جهت خارج کردن تصرف غاصب از اموال است. منظور از اموال همان اموال غیر منقول خواهد بود .

3- عدوانی بودن تصرف

عدوانی بودن تصرف به این معنا است که فرد غاصب بدون هیچ سند و مدرکی و در واقع بدون هیچ قراردادی مال مورد نظر را غصب کرده باشد؛ در این صورت اگر دقت کنید متوجه می شوید که امکان طرح دعوی خلع ید بر علیه مستاجر وجود ندارد.

4- مالکیت خواهان

در ارتباط با دعوی خلع ید، مالک باید اسناد خود را مبنی بر اثبات مالکیت ارائه دهد؛ بنابراین شکایت کننده باید مالک واقعی ملک باشد.

۵- داشتن سند رسمی

طرح دعوی خلع ید صرفاً با داشتن سند رسمی به نام مالک امکان پذیر می باشد. بنابراین اگر ملک فاقد سند رسمی به نام خواهان دعوی خلع ید باشد، دادخواست خلع ید با سند عادی در دادگاه محکوم به رد خواهد بود.

دادخواست خلع ید چگونه است؟

دادخواست خلع ید در حقیقت دادخواستی است که از سمت مالک بر علیه فرد غاصب در دفاتر خدمات قضایی تنظیم‌ می شود؛ در این دادخواست مالک خواهان رسیدگی هر چه سریع تر به اقدامات غیر قانونی غاصب است و از محضر دادگاه توقع دارد که با استناد به اسناد ارائه شده، نسبت به صدور حکم قانونی خلع ید اهتمام ورزد.

در قسمت قبل در ارتباط با معنی خلع ید و شروط و ارکان آن حرف زده ایم و در قسمت بعدی مراحل ثبت دادخواست خلع ید را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.

مراحل دادخواست خلع ید

در این بخش تمام مراحل دادخواست خلع ید را بررسی خواهیم کرد. توصیه می کنیم تمام مراحل را به ترتیب ‌با دقت انجام دهید تا هر چه زودتر و با صرف کمترین هزینه به هدف خود و احقاق حقتان نزدیک تر شوید.

1- ثبت سامانه ثنا 

در این مرحله متقاضی باید در سامانه ثنا ثبت نام کند و کد ثنا مربوط به خود را دریافت نماید. ثبت نام در این سامانه از دو طریق حضوری یعنی مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و اینترنتی امکان پذیر می شود.

2- ثبت دادخواست از راه دفاتر خدمات الکترونیک

پس از ثبت نام در سامانه ثنا متقاضی با حضور در دفاتر خدمات قضایی می توانند نسبت به ثبت دادخواست خود از طریق این دفاتر اقدام نمایند. لازم به ذکر است که دفاتر خدمات قضایی به نوعی یک‌ واسط میان دادگاه و افراد هستند و از وظایف خطیر آن ها ثبت و ارسال انواع دادخواست و‌شکوائیه به مراجع اصلح است.

3- تشکیل پرونده و مشخص شدن زمان جلسه

پس از ثبت دادخواست در دادگاه مربوطه با توجه به دادخواست و ‌مدارک شما، یک پرونده در دادگاه برای شما ایجاد می شود. در این مرحله از طریق سامانه ثنا وقت و اطلاعات دادگاه مشخص شده و برای طرفین دعوا ارسال می گردد.  

4- صادر شدن رای

در مرحله آخر با توجه به بررسی های کامل دادگاه رای مورد نظر ابلاغ می گردد و پس از آن طرفین مهلت دارند که نسبت به رای صادر شده از روش واخواهی و‌تجدید نظر خواهی اقدام به اعتراض نمایند. لازم به ذکر این که واخواهی فقط در صورتی امکان پذیر است که رای دادگاه به صورت غیابی صادر شده باشد.

مدارک لازم برای دادخواست خلع ید

برای طرح دعوا خلع ید مانند هر اقدام سازمانی دیگری همانطور که گفتیم نیازمند طی کردن یک سری از مراحل مشخص هستید و قاعدتا در طی این مراحل به اسناد و ‌‌مدارک خاصی نیازمندید تا بتوانید اثبات کنید که مال غیر منقول شما توسط دیگری به تصرف درآمده است. این اسناد و مدارک به شرح زیر هستند:

• کارت ملی معتبر جهت احراز هویت 
• حضور چند شاهد در صورت لزوم برای شهادت در زمینه تصرف ملک
• سند رسمی ملک
• نتیجه تحقیقات و نظر کارشناسان در ارتباط با مدارک و تحقیقات محلی
• شماره پرونده استنادی 
• بازدید محلی و حضوری از ملک توسط کارشناس

نتیجه گیری

در پاسخ به سوال معنی خلع ید چیست چنانچه بررسی کردیم، گفتیم در مواردی که شخصی اموال غیر منقول دیگری را مانند زمین، معدن و … بدون سند قانونی به تصاحب خود در آورده باشد، مالک می تواند دادخواستی تحت عنوان خلع ید تنظیم‌ کند که به موجب آن دادگاه پس از بررسی کامل شرایط متصرف را از استفاده مال دیگری ساقط کرده و مال به مالک اصلی خود بازگردانده می شود. توجه داشته باشید که وجود پنج رکن اصلی خلع ید شامل غیر منقول بودن مال، مالکیت خواهان، تسلط بر مال ،عدوانی بودن دعوا و سند رسمی مالکیت باید وجود داشته باشد تا امکان طرح دعوا خلع ید میسر گردد.

اقدامات شکایت و طرح دعوا برای خلع ید از طریق دفاتر قضایی صورت می‌ گیرد و همراه داشتن مدارک هویتی و مالکیتی شما در طی تنظیم دادخواست ضروری خواهد بود.

سوالات متداول 

تفاوت خلع ید و ‌تخلیه ید چیست؟

دعوای خلع ید و تخلیه ید متفاوت از یکدیگر هستند؛ در دعوای تخلیه موجر علیه مستاجر طرح دعوا کرده است و طرح دعوا می‌تواند به دلیل تمام شدن مدت اجاره نامه، عدم پرداخت کرایه یا یکی از شروط فسخ اجاره نامه باشد؛ در حالی که در خلع ید دعوی علیه متصرف تنظیم می شود؛ در نتیجه امکان تنظیم دادخواست خلع ید علیه مستاجر وجود ندارد.

تفاوت خلع ید با تصرف عدوانی چیست؟

دعوا خلع ید با تصرف عدوانی متفاوت است؛ در دعوای خلع ید، مالک ملک بر علیه متصرف دادخواست خلع ید را تنظیم می‌کند؛ این در حالی است که در تصرف عدوانی متصرف قبلی می‌تواند علیه متصرف کنونی اقامه دعوا کند و خواستار بازگشت مجددا ملک به تصرف خود باشد.

آیا دادخواست خلع ید از طریق مراجع کیفری پیگیری می شود؟ 

خیر خلع ید یک دادخواست غیر کیفری و ترافعی است و از طریق مراجع حقوقی قابل پیگیری است.